Saobraćaj je jedna od četiri egzistencijalne funkcije svakog životnog prostora (rad, stanovanje, rekreacija i saobraćaj) čiji je cilj povezivanje ostalih funkcija uz što manje negativnih efekata. U današnjem svijetu dostojanstven život je praktično nezamisliv bez prava na slobodno kretanje. Da bi se ovo osnovno ljudsko pravo ostvarilo neophodno je prije svega obezbijediti pristupačnost saobraćaja za osobe sa invaliditetom.
Osobe sa invaliditetom su učesnici u saobraćaju kao i svi drugi ljudi. Njihov položaj, kao učesnika u saobraćaju, ne bi trebalo da se razlikuje od položaja, prava i obaveza drugih učesnika. Nažalost, brojni činioci utiču da se kretanje osoba sa invaliditetom dodatno otežava. Loša saobraćajna infrastruktura, nedostupnost prevoznih sredstava, nedostatak „saobraćajne kulture“, različiti oblici diskriminacije samo su neki od njih. Kako prevazići ovaj problem? Postoji mnogo načina: podizanjem nivoa „saobraćajne kulture“, dosljednim poštovanjem pravila saobraćaja i sankcionisanjem prekršilaca.
Da li se i kolikoj mjeri u našoj državi radi na tome možemo vidjeti po tome što cjelokupna saobraćajna infrastruktura nije prilagođena i namijenjena osobama sa raznim vrstama invaliditeta.
Tema sigurnosti osoba sa invaliditetom u saobraćaju se ne odnosi na saobraćaj kao takav, već zadire u polje ljudskih prava, naročito slobodno kretanje, prava na dostupno okruženje i u tom smislu predstavlja vezu između prava društvao i društvenog života osoba sa invaliditetom. Svaka država se obavezuje da omogući pristupačnost u saobraćaju kao i u sredstvima javnog prevoza. Medjutim osobe sa invaliditetom nailaze na barijere koje ne samo da otežavaju samostalno kretanje, već ugrožavaju bezbjednost. Na ulicama je sve prisutniji trend nenamjenskog korišćenja trotoara i kolovoza, pa zato i ne treba čuditi ako se, dok hodate trotoarom koji je namijenjen pješacima, susretnete sa vozilom u pokretu. Ovo iz razloga što se trotoari veoma često koriste i kao parkirališta, te je redovna pojava da umjesto da hodate trotoarom i zaobiđete parkirano vozilo, morate skrenuti na cestu i na taj način zaobići parkirano vozilo iako ste u stvari pješak. Slična je situacija i sa pješačkim prelazima u zonama u kojima je gust saobraćaj. Gotovo je uobičajno da kada dođete do nekog prelaza tamo naiđete na parkirno auto. Za osobe pštećenog vida na primer prostorna orjentacija predstavlja veoma složen izazov i naročito je opasno prelaženje ulice kada se zaobilazi vozilo parkirano upravo na pješačkom prelazu. Na ovaj način je povećana mogućnost da se u trenutku prelaženja izgubi predstava o pravcu samog prelaza, a takođe je znatno teže čuti vozila koja nailaze saobraćajnicom koja se prelazi. Za ovakvu situaciju su direktni krivci vozači, ali i uopšte loša kultura u saobraću.
Da bi se problem bar u jednom dijelu suzbio kao prvo neophodna je edukacija učesnika u saobraćaju o pravima osoba sa invaliditetom. Nadležne službe moraju biti spremnije da ozbiljno i odgovorno prihvate rješavanje, prije svega manjka parkirališta, ali i adekvatnog i neselektivnog kažnjavanja svih onih koji svojim ponašanjem druge ometaju da ravnopravno učestvuju u saobraćaju. Prava osoba sa invaliditetom su slabo primijećena u skorije vrijeme i slabo se kreiraju prostori u kojem OSI mogu ravnopravno učestvovati u saobraćaju.
Ne znači da se u našoj zemlji apsolutno ništa ne radi po pitanju rješavanja ovih problema, ali sigurno nikom nisu bili u fokusu i napori nisu bili prioritetni. Za borbu za ravnopravan položaj osoba sa invaliditeom i samostalan život u zajednici bitna je percepcija javnosti, posebno zato što je dugo bila oblikovana medicinskim i milosrdnim modelom posmatranja invaliditeta.
Po nalazima istraživanja CGO-a iz 2020. o stavovima prema OSI, prve asocijacije građana i građanki na invaliditet i osobe sa invaliditetom bile su da su to osobe kojima je potrebna pomoć, koje ne mogu da funkcionišu same, sažaljenje, tuga, smetnje u razvoju, itd. Ovo su izrazi nepravilnog razumijevanja osoba sa invaliditetom i njihovog položaja, a njima se pojačavaju diskriminacija i umnožavaju efekti barijera i prepreka sa kojima se osobe sa invaliditetom suočavaju”, kazali su iz CGO.